Г.Й. Мендель: життя і наукова діяльність (до 200-річчя від дня народження)

  • І. Б. Чень Тернопільський національний педагогічний університет імені Володимира Гнатюка, Україна, 46027, м. Тернопіль, вул. М. Кривоноса, 2 https://orcid.org/0000-0001-8208-2000
  • Г. Б. Гуменюк Тернопільський національний педагогічний університет імені Володимира Гнатюка, Україна, 46027, м. Тернопіль, вул. М. Кривоноса, 2 https://orcid.org/0000-0002-7423-9968
Ключові слова: Ґ. Мендель, успадкування ознак, закон одноманітності, закон розщеплення, закон незалежного розподілу

Анотація

У статті розглянуто основні етапи життя і діяльності основоположника сучасної генетики, всесвітньо відомого австрійського вченого біолога та монаха Ґреґора Менделя, який розробив наукові принципи опису і дослідження гібридів та їх потомства, увів поняття альтернативних ознак – домінантних та рецесивних, вперше застосував алгебраїчну систему символів і позначень ознак, сформулював основні закони успадкування ознак у ряді поколінь. Його доповідь на тему «Досліди над рослинними гібридами» (1865 р., м. Брюнн), як і опублікована за результатами дослідження наступного року стаття, залишились недооціненими і не до кінця зрозумілими біологами того часу. Визнання робіт видатного вченого відбулося через 35 років, після практично одночасної публікації статей трьох європейських вчених – Г. де Фріза, К. Корренса та Е. Чермака, які незалежно один від одного підтвердили дані Ґ. Менделя власними дослідами. Успіх вченого у відкритті перших законів генетики зумовлений тим, що він вибрав об’єкти дослідження з альтернативними морфологічними ознаками, залучив для цього достатню кількість особин, використав математичні методи для узагальнення результатів експериментів.

Посилання

Mauricio De Castro. Johann Gregor Mendel: paragon of experimental science. Molecular genetics &Genomic Medicine. 2016. Vol. 4 (1). P. 3–8. doi: 10.1002/mgg3.199.

Schwarzbach E., Smykal P., Dostal O., Jarkovska M., Valova S. Gregor J. Mendel – Genetics Founding Father. Czech J. Genet. Plant Breed. 2014. Vol. 50 (2). P. 43–51. doi: 10.17221/54/2014-CJGPB.

Kutya S. A., Prokhorova N. S. Gregor Johann Mendel – founder of genetics (190th anniversary). Ukrainian medical almanac. 2012. Vol. 15 (6). P. 103–104. [in Ukrainian]

Medina M. N. D. The monk in the garden: The lost and found of Gregor Mendel by Robin Marantz Henig. A book review. College Research Journal. 2011. Vol. 1 (1). P. 48–55. doi: 10.13140/RG.2.1.1242.8000.

Bohuslavskyi R. L. 150 years since the discovery of Gregor Mendel. Plant Genetic Resources. 2015. Vol. 17. P. 101–102. [in Ukrainian]

Pomohaibo V. M., Petrushov A. V., Berezan O. I. The beginning of genetics: Gregor Mendel and others. The world of medicine and biology. 2016. Vol. 2 (56). P. 198–204. [in Ukrainian]

Mendel G. Versuche über pflanzen-hybriden. Verhandlungen des naturforschenden Vereines in Brünn. 1866. Vol. 4. Р. 3–47.

Petrossyan J. S., Petrossyan A. E. Mendel’s ‘units of heredity’: inglorious and second birth. Herald of the Tver State University. Series: Biology and Ecology. 2006. Vol. 2. P. 177–194. [in Russian]

Opalko A. I. Personality of Gregor Mendel: myths and realities. The 150th anniversary of Mendel’s disclosure of his results of «Experiments on plant hybrids». Factors in experimental evolution of organisms. 2015. Vol. 16. P. 13–20. [in Ukrainian]

Peter J. van Dijk, Franz J. Weissing, Noel Ellis T. H. How Mendel’s Interest in Inheritance Grew out of Plant Improvement. Genetics. 2018. Vol. 210. P. 347–355. doi: 10.1534/genetics.118.300916.

Barshteyn V. Ju. The founder of genetics Gregor Mendel and his scientific heritage in medallic art. Scientific journal of the National Pedagogical University named after M.P. Drahomanova. Series 20. Biology. 2012. Vol. 4. P. 224–232. [in Ukrainian]